«Passion for excellence». Αυτοβιογραφία του Ακαδημαϊκού Χαράλαμπου Μ. Μουτσόπουλου καθηγητή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Passion for excellence
My lifelong journey into medicine and public service
Haralampos M. Moutsopoulos
Springer Biographies
Berlin, 2022

Στις 20 Ιανουαρίου 2023 δημοσιεύτηκε  στο DIASTIXO βιβλιοκριτική του Χρήστου Β. Μασσαλά ομότιμου καθηγητή πρ. Πρύτανη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων απόφοιτου της Ζωσιμαίας Σχολής για το βιβλίο με τίτλο “Passion for excellence My lifelong journey into medicine and public service” του Ακαδημαϊκού Χαράλαμπου Μ. Μουτσόπουλου καθηγητή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, απόφοιτου της Ζωσιμαίας Σχολής. Ακολουθεί η βιβλιοκριτική. 

« Διαβάζοντας προσεκτικά το ταξίδι στη ζωή του Χαράλαμπου Μουτσόπουλου, στο βιβλίο του Passion for excellence [Πάθος για την αριστεία], με οδηγό τα όνειρα και τον αέρα της επανάστασης μέσα του, διαπίστωσα ότι παραμένει νέος, επαναστάτης και κρατάει με θρησκευτική ευλάβεια το αξιακό σύστημα που διαμορφώθηκε στη νιότη του, τότε που οι γονείς, το σχολείο, το περιβάλλον και η φύση διαμόρφωσαν τον χαρακτήρα του. Από μικρός υιοθέτησε την άποψη να κάνει στη ζωή του περισσότερα και καλύτερα απ’ ό,τι μπορεί. Το έκανε σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσής του. Η αναφορά στους δασκάλους που σημάδεψαν την πορεία του είναι συγκινητική, στέλνει ένα μήνυμα στους επερχόμενους: το να διδάσκεις με μεράκι σημαίνει να αφυπνίζεις στον μαθητή την αμφιβολία και να τον προγυμνάζεις για τη διαφωνία. Άλλωστε, ο σφυγμός της διδασκαλίας είναι κατεξοχήν η ικανότητα να πείσεις, υιοθετώντας και ενισχύοντας την άλλη άποψη. Αυτές τις αρχές τις συνάντησε αρκετές φορές στην όμορφη περιπέτεια της γνώσης, αλλά υπήρξαν και περιπτώσεις που τον τραυμάτισαν. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις αναδύθηκε το ήθος του και η επαναστατική του διάθεση.

Ο Χ. Μουτσόπουλος είχε διδαχθεί από τον πατέρα του ότι στην αναμέτρηση του δικαίου με το άδικο, του αγαθού με το κακό, αιώνιος και ακατάλυτος νόμος είναι ο θρίαμβος των δυνάμεων του αγαθού. Έτσι, με σκληρή δουλειά, οδηγό τα νεανικά όνειρα, το πάθος για προσφορά στον πάσχοντα και την ερευνητική του φύση, έγινε φορέας και σύμβολο της αριστείας. Το βλέμμα του πάντα ψηλά… Όταν ο δρόμος είχε εμπόδια, ή άλλαζε διαδρομή ή επιστράτευε το πάθος, το ήθος και το πράττειν.

Η πολύπλευρη εκπαίδευση, η παραγωγή νέας γνώσης και η επιμονή για αφομοίωση κάθε καινοτομίας ήταν στους στόχους του. Χάρη στο ταλέντο του και την εργατικότητά του, οι στόχοι του επιτεύχθηκαν και η καθιέρωσή του ως επιστήμονα πρώτου μεγέθους διεθνώς ήταν και παραμένει γεγονός. Ο Χ. Μουτσόπουλος δεν σταμάτησε ποτέ στη ζωή του την επιστημονική παραγωγή, τη μύηση νέων στον ονειρώδη κόσμο της γνώσης και την ανθρώπινη αίσθηση του καθήκοντος στον συνάνθρωπο.

Η πέτρα είναι βαριά στον τόπο της

Στα όνειρά του ήταν να βοηθήσει τον τόπο του, εκεί που πέρασε τα παιδικά του χρόνια. Άλλωστε, η πραγματική μας πατρίδα είναι τα παιδικά μας χρόνια. Αν και το επιστημονικό του κύρος ήταν αδιαμφισβήτητο, παρά το νεαρό της ηλικίας του, οι μικρότητες πήραν θέση μάχης… Τα όπλα του, όμως, ενεργοποιήθηκαν και ο δρόμος άνοιξε και μάλιστα του δόθηκε η ευκαιρία, ή μάλλον δημιούργησε την ευκαιρία, και για παράδρομους. Πολλοί θέλησαν να τον πολεμήσουν, γιατί ήθελε να αλλάξει την κατάσταση της παρακμής, αλλά, σύμφωνα και με την προτροπή του πατέρα του, το αγαθό θριάμβευσε.

Ολοκληρώνοντας τη δομή που πίστευε ότι είχε ανάγκη ο τόπος του, βγήκε στην επιφάνεια η επιθυμία του να δημιουργήσει εκεί που πρωτοήρθε σε επαφή με τη γνώση: στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η προσπάθεια με εμπόδια, αλλά ο Χ. Μουτσόπουλος είχε γίνει πνευματικός αθλητής αγώνα μετ’ εμποδίων… Τα εμπόδια ξεπεράστηκαν και το όνειρό του για αλλαγές στις δομές υγείας βρήκε τον τρόπο να γίνει πραγματικότητα.

Η πολύπλευρη εκπαίδευση, η παραγωγή νέας γνώσης και η επιμονή για αφομοίωση κάθε καινοτομίας ήταν στους στόχους του.

Στο ταξίδι του ο Χ. Μουτσόπουλος γνώρισε τη διαφθορά, την αναξιοκρατία, την αχαριστία, τον νεποτισμό και τα παιχνίδια εξουσίας. Αντιστάθηκε και όπου μπόρεσε πολέμησε – και σε γενικές γραμμές δικαιώθηκε. Σε μια χώρα με προβληματικό πολιτικό σύστημα, υπάρχουν κατά καιρούς φωτεινές εξαιρέσεις που επιθυμούν αλλαγές. Στον δρόμο του ο Χ. Μουτσόπουλος συνάντησε κάποιους και μάλιστα συνεργάστηκε για τον εκσυγχρονισμό θεμελιακών δομών. Η συνεργασία δεν κράτησε για πολύ, γιατί στις φωτεινές εξαιρέσεις… έκλεψαν το φως!

Ο Χ. Μουτσόπουλος έφτασε στον τελικό στόχο της σχεδιασμένης από τον ίδιο επιστημονικής του διαδρομής και ανήλθε στο ύψιστο βάθρο της επιστημονικής καταξίωσης, καθώς αναγορεύτηκε Ακαδημαϊκός.

Τι αφήνει πίσω…

Το παράδειγμα για υπεράσπιση της αξιοκρατίας, της υπευθυνότητας, του σεβασμού στον πάσχοντα, της εξάλειψης του νεποτισμού και της διαφθοράς και, πάνω απ’ όλα, το παράδειγμα για το κυνήγι της γνώσης.

Το βιβλίο Passion for excellence, γραμμένο με πειστικό και γλαφυρό τρόπο, μπορεί και πρέπει να καταστεί οδηγός για εκείνους που φιλοδοξούν να υπηρετήσουν τις δομές υγείας, ενώ ο Ακαδημαϊκός Μουτσόπουλος θα παραμείνει στην ιστορία της ιατρικής ως επαναστάτης που συγκεντρώνει και διαχέει «όπλα» για υπεράσπιση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.»

Σύντομο βιογραφικό σημείωμα

Ο Χαράλαμπος Μ. Μουτσόπουλος είναι ομότιμος καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, επίτιμος καθηγητής των ιατρικών σχολών των Πανεπιστημίων Ιωαννίνων  και του Δημοκρίτειου Θράκης και τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

Έχει ιδρύσει στην Ελλάδα, μετά από μακρά εκπαίδευση και μετεκπαίδευση στις ΗΠΑ, δύο κέντρα αριστείας για τη νοσηλεία, διδασκαλία και μελέτη της παθογένειας των αυτοανόσων νοσημάτων, με κυρίαρχο πρότυπο μελέτης το σύνδρομο του Sjögren.

Μαθητές του από τα κέντρα αυτά στελεχώνουν πανεπιστημιακά εργαστήρια, κλινικές, ερευνητικά κέντρα και νοσηλευτικές μονάδες της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Οι ερευνητικές μελέτες του έδειξαν ότι το ανοσολογικό σύστημα δεν δυσλειτουργεί αλλά υπερλειτουργεί, ότι κυρίαρχο ρόλο στην έναρξη και διαιώνιση της αυτοάνοσης επίθεσης παίζουν τα κύτταρα στόχος κατά των οποίων στρέφεται το ανοσολογικό σύστημα και υπέδειξαν ότι οι ιοί είναι πιθανόν να εμπλέκονται στην παθογένεια των νοσημάτων αυτών.

Μέσω των κλινικό-εργαστηριακών μελετών του παρουσίασε την κλινική και εργαστηριακή εικόνα προσβολής διαφόρων οργάνων από τα αυτοάνοσα νοσήματα και ανέδειξε κλινικούς, εργαστηριακούς και μοριακούς δείκτες που είναι δυνατόν να προβλέψουν με ακρίβεια ποιοι ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα είναι επιρρεπείς στην ανάπτυξη κακοήθειας του λεμφικού ιστού.

Έχει προσκληθεί για να παρουσιάσει τα αποτελέσματα των ερευνών του σε Ιατρικές Σχολές, διεθνή επιστημονικά συνέδρια και ερευνητικά ιδρύματα των ΗΠΑ, της Ευρώπης, της Αυστραλίας και της Ιαπωνίας.

Το ερευνητικό του έργο έχει δημοσιευθεί σε εκατοντάδες σημαντικά περιοδικά Παθολογίας, Ανοσολογίας και Ρευματολογίας, με περισσότερες από 55.500 αναφορές (δείκτης h:115). Δημοσίευσε ως υπεύθυνος της Σύνταξης 3 βιβλία Παθοφυσιολογίας ,δύο  για το σύνδρομο του Sjögren (Springer publishers 1987 and 2011), ένα για το  “Ρευματοειδές πόδι’’ (Παρισιάνος, 2006), ένα   για τα “Αυτοάνοσα νοσήματα”( Εκδόσεις Πασχαλίδης2017) ,το “Rheumatology in Questions” (2018, Spring- Nature publishers) and “Immunology-Rheumatology in Questions” (2021, Spring- Nature publishers).

Για το έργο του έχει τιμηθεί στην Ελλάδα με το Βραβείο εξαίρετης πανεπιστημιακής διδασκαλίας Ξανθόπουλος-Πνευματικός (2005), το Αριστείο Μποδοσάκη (2010) και το ίδιο έτος η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας του απένειμε τον τίτλο του Επίτιμου Διδάκτορα, το 2014 ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας τον παρασημοφόρησε και το ίδιο έτος Η Ελληνική Εταιρεία Φυσιολογίας τον τίμησε με το βραβείο «Κοτζιάς».

Από τη διεθνή ιατρική κοινότητα τιμήθηκε to 1989 από τον Ευρωπαϊκό Σύνδεσμο κατά των Ρευματικών Παθήσεων (EULAR) με το βραβείο Alexandro Robecci για την ερευνητική του προσφορά στα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα, το 1990 με το βραβείο European-Australian για να παρουσιάσει τα ερευνητικά του επιτεύγματα στις Ιατρικές σχολές της Αυστραλίας, το  1992 με τον τίτλο του εταίρου επί τιμή από το Royal College of physicians του Εδιμβούργου  και το 2006 με τον τίτλο του εταίρου επί τιμή από το Royal College of physicians του Λονδίνου καθώς και  με τον τίτλο του Scholar Clinician Award από το Αμερικάνικο Κολλέγιο Ρευματολογίας, το  2007 με το βραβείο Clemens Von Pirquet για την εξαιρετική του προσφορά στην Παθολογία και την Ανοσολογία από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Davis, το 2009 με τον τίτλο του Master του Αμερικανικού Κολεγίου Ρευματολογίας το 2010 με το βραβείο Αξιέπαινης Υπηρεσίας από τον EULAR για την ιδιαίτερα σημαντική συμβολή του στον τομέα της Ρευματολογίας και τον Οκτώβριο του 2013 το Νοσοκομείο Special Surgery της Ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου Cornel με τον τίτλο Professor and Physician-in-Chief Pro-Tempore.

Πέρα από τις επιστημονικές του  Δημοσιεύσεις έχει συγγράψει βιβλία και άρθρα στον ημερήσιο τύπο σε θέματα που αφορούν την οργάνωση του συστήματος υγείας, την ιατρική εκπαίδευση, τη λειτουργία των Πανεπιστημίων και την έρευνα.