Ο καθηγητής μας Σαράντης Παπανικολάου, ναυαγός του Citta di Genova (1943) και όμηρος των Ιταλών

Παπανικολάου Σαράντης – Σύντομο βιογραφικό

Ο Σαράντης Παπανικολάου γεννήθηκε το 1912 στο Ελληνικό Ιωαννίνων.

Τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο στο χωριό του και το Γυμνάσιο στα Τρίκαλα όπου υπηρετούσε ο πατέρας του σαν Δάσκαλος.

Εισήχθη στην στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1931 και περαίωσε τις σπουδές του το 1936.

Υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία στη Σύρο, ως έφεδρος ανθυπολοχαγός και ο  πόλεμος του 1940 τον βρίσκει στην πρώτη γραμμή του Βορειοηπειρωτικού Μετώπου.

Μετά την επιστροφή του από μέτωπο, βρέθηκε στην  Φιλιππιάδα όπου εργάστηκε το 1941 και 1942 προσφέροντας διδακτικό έργο (όχι διορισμένος).

Τον Δεκέμβριο 1942 συλλαμβάνεται από τους Ιταλούς ως όμηρος πολέμου. Το Ιταλικό μεταγωγικό που μετέφερε τους αιχμαλώτους (μεταξύ αυτών και τον Σαράντη Παπανικολάου) στην Ιταλία τορπιλίστηκε από  βρετανικό υποβρύχιο. Ο ναυαγός Σαράντης Παπανικολάου διασώθηκε και παρέμεινε έγκλειστος σε ιταλικό στρατόπεδο συγκεντρώσεως μέχρι το 1945.

Από το 1946 μέχρι το 1964 υπηρέτησε ως καθηγητής φιλόλογος στη Ζωσιμαία Σχολή. Συγκαταλέγεται μεταξύ αυτών των καθηγητών που, με την αφοσίωση τους, το έργο τους και το ήθος τους, ανέδειξαν την Ζωσιμαία Σχολή σε ένα από τα κορυφαία σχολεία της πατρίδας μας.

Πέθανε τoν Ιούνιο του 1971.

Τορπιλισμός του Citta di Genova

Τα στρατεύματα κατοχής, για να κάμψουν την αντίσταση των Ελλήνων, προέβησαν, στα τέλη του 1942,  σε συλλήψεις  Ελλήνων αξιωματικών, μονίμων και εφέδρων. Συγκέντρωσαν τους αιχμάλωτους στην Πάτρα και αποφάσισαν να μεταφέρουν 152 εξ αυτών στην Ιταλία, σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως. Τους επιβίβασαν στο πλοίο «Citta di Genova» το οποίο αναχώρησε από την Πάτρα το απόγευμα της 20^ης Ιανουαρίου 1943 με προορισμό το Bari.

Το πλοίο «Citta di Genova» ήταν επιταγμένο ιταλικό επιβατικό πλοίο κατασκευής 1930 και μήκους 125 μέτρων και επέβαιναν σ’ αυτό, εκτός των Ελλήνων αιχμαλώτων και του πληρώματος και πολλοί Ιταλοί  αδειούχοι στρατιώτες.

Ο πλους εξελίσσονταν κανονικά, κάτω υπό ιδιαίτερα ευνοϊκές καιρικές συνθήκες  και λίγο μετά το μεσημέρι της 21^ας Ιανουαρίου 1943  το καράβι έστριψε από το ύψος της Κερκύρας προς την Ιταλία. Την 13.13’ ώρα και ενώ βρισκόταν στο ύψος της νήσου Σάσωνος το πλοίο εβλήθη από  τορπίλη του Αγγλικού υποβρύχιου  «Τίγρης» (HMS Tigris Ν63) και ακινητοποιήθηκε. Ύστερα από λίγο, την 13.26’ ώρα  εβλήθη και από δεύτερη τορπίλη και βυθίστηκε. Διοικητής του υποβρύχιου  «Τίγρης» ήταν ο 32χρονος υποπλοίαρχος Τζόρτζ Κόλβιν (Lt. Cdr. George, R. Colvin)

Λόγω του καλού καιρού που επικρατούσε και με την έγκαιρον αποστολή μικρών πλοιαρίων από τη νήσο Σάσωνα συνελέγησαν οι Έλληνες και Ιταλοί ναυαγοί.

Από τους 152 Έλληνες ομήρους αξιωματικούς πνίγηκαν 71 ανάμεσά τους και ο ήρωας της Πίνδου Κωνσταντίνος Δαβάκης και σώθηκαν 81. Λίγο πριν από το συμβάν ο πλοίαρχος Βιβάλντι Πάλμα (ο οποίος σημειωτέον πνίγηκε και αυτός) προσεκάλεσε ιδιαιτέρως τον Κωνσταντίνο Δαβάκη και του προσέφερε το μεσημβρινό γεύμα.

Οι διασωθέντες ναυαγοί μεταφέρθηκαν στην Ιταλία σε διάφορα στρατόπεδα συγκεντρώσεως όπου παρέμειναν μέχρι το τέλος του πολέμου.                               

Το ημερολόγιο του Σαράντη Παπανικολάου

Ο Σαράντης Παπανικολάου διασώθηκε από το ναυάγιο και μεταφέρθηκε σε ιταλικό στρατόπεδο συγκεντρώσεως. Οι οικείοι του τον θεωρούσαν νεκρό μέχρι την στιγμή που παρέλαβαν ιδιόχειρη επιστολή του με ημερομηνία 30-3-1943. Η επιστολή απευθύνεται προς τον θείο του Αριστοφάνη Μάνθο.

Κατά την διάρκεια της κρατήσεως του τηρούσε ημερολόγιο από το οποίο διασώθηκε ένα μικρό μέρος, το οποίο όμως αποτελεί ένα συγκλονιστικό αφήγημα για τα όσα συνέβησαν κατά την ώρα του τορπιλισμού του Citta di Genova και μία δραματική περιγραφή των τραγικών στιγμών των ναυαγών μέχρι την διάσωση τους.

Το απόσπασμα του ημερολογίου του Σαράντη Παπανικολάου και την επιστολή του από το στρατόπεδο συγκεντρώσεως τα διέσωσε η κόρη του Αικατερίνη (Φιλόλογος καθηγήτρια) η οποία τα φύλαξε σαν ιερό κειμήλιο. Ο εγγονός του Σαράντη Παπανικολάου Γεώργιος Πάσχος (Απόφοιτος της Ζωσιμαίας Σχολής 1987),  μας τα απέστειλε για δημοσίευση. Τα επεξεργαζόμαστε και σύντομα θα δημοσιοποιήσουμε τα πλήρη κείμενα των διασωθέντων ιστορικών τεκμηρίων.