Γεώργιος Καλούδης, μαθητής, καθηγητής και Γυμνασιάρχης της Ζωσιμαίας Σχολής

Ο Γεώργιος Καλούδης, μαθητής, καθηγητής και Γυμνασιάρχης της Ζωσιμαίας Σχολής, γεννήθηκε στα Γιάννενα το 1865. Η οικογένεια Καλούδη ήταν κρητικής καταγωγής. Κάποιοι πρόγονοί του εγκαταστάθηκαν στην Κέρκυρα (Ποταμός) από όπου ο πατέρας του ήλθε στα Γιάννενα.

Μαθητολόγιο  της Ζωσιαίας Σχολής – Ο Γεώργιος Καλούδης μαθητής της 4ης τάξεως

Ο Γεώργιος Καλούδης φοίτησε στη Ζωσιμαία Σχολή (1877-1883), υπήρξε μάλιστα αριστούχος μαθητής. Στη συνέχεια (1883) με υποτροφία της πόλης των Ιωαννίνων φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, έλαβε πτυχίο και αναγορεύτηκε διδάκτωρ Φιλοσοφίας του Φιλολογικού Τμήματος του Εθνικού Πανεπιστημίου (1886). Λόγω της μόρφωσης και των προσόντων του διορίζεται αμέσως ως φιλόλογος στη Ζωσιμαία Σχολή. Ανήσυχο πνεύμα και θέλοντας να διευρύνει τις γνώσεις του μεταβαίνει στη Γερμανία (Μόναχο) για μεταπτυχιακές σπουδές. Με αυξημένα προσόντα και επιστημονικό κύρος επιστρέφει στην πατρίδα του και αναλαμβάνει πλέον τη διεύθυνση της Ζωσιμαίας Σχολής (1893). Παρά τα αναμφισβήτητα επιστημονικά, διδακτικά και διοικητικά προσόντα όπως και της γενικής εκτίμησης που έχαιρε στην κοινωνία των Ιωαννίνων ο Καλούδης υπήρξε θύμα των διενέξεων μεταξύ των ιδεολογικών-κομματικών παρατάξεων (Κόσσα και Βλώρα) σε τοπικό επίπεδο, οι οποίες επεδίωκαν την τοποθέτηση φίλα προσκείμενων προσώπων σε καίριες θέσεις, ακόμη και στα σχολεία της πόλης. Έτσι  απομακρύνεται το 1895 από τη διεύθυνση της Σχολής ως μη συμπαθών την κρατούσα παράταξη (αντικαταστάθηκε από τον γνωστό λογοτέχνη Αντώνη Τραυλαντώνη). Το ίδιο θα γίνει αρκετές φορές αργότερα (1910-1912), ακόμη και μετά την απελευθέρωση των Ιωαννίνων (1913), το 1921-1923 (υπέστη τότε διωγμό λόγω της φιλοβενιζελικής του τοποθέτησης). Το διάστημα της απομάκρυνσής του από τα Γιάννενα δίδαξε στη Θεολογική Σχολή Χάλκης, σε Γυμνάσια του Λεωνιδίου (1925-27), Σιάτιστας, Ναυπλίου και Αγρινίου.  Διηύθυνε τη Ζωσιμαία Σχολή τρείς περιόδους ως Διευθυντής, μεταξύ 1893-1895 και ως Γυμνασιάρχης για δύο θητείες, 1902-1910 και 1912-1920. Το 1924 συνταξιοδοτείται και ιδιωτεύει.

Σχολικό έτος 1912-1913. Ο Γεώργιος Καλούδης Γυμνασιάρχης της Ζωσιμαίας Σχολής

Ο Καλούδης υπήρξε ως επιστήμονας και εκπαιδευτικός παράδειγμα προς μίμηση. Με την παρουσία και την προσωπικότητά του δέσποζε για πολλά χρόνια στα πνευματικά δρώμενα των Ιωαννίνων. Πολυμαθέστατος, παρόλο που δεν κατέλιπε δημοσιευμένες εργασίες, γαλούχησε πλήθος μαθητών και συνέδεσε το όνομά του με την πορεία της Ζωσιμαίας, ιδίως με την είσοδο στον 20ό αι., αλλά και μετά την απελευθέρωση των Ιωαννίνων. Ο Καλούδης ευτύχησε όχι μόνον να παρακολουθήσει την ανέγερση του νέου κτηρίου της Ζωσιμαίας και να το εγκαινιάσει εκπαιδευτικά και διοικητικά (1905) αλλά και να χαιρετήσει ως Γυμνασιάρχης της Σχολής την απελευθέρωση της πόλης από τον τουρκικό ζυγό το 1913. Έτσι δικαιολογείται και ο τίτλος «Καλούδης, ο Γυμνασιάρχης της απελευθέρωσης».

Ζωσιμαία Σχολή. Ο Γεώργιος Καλούδης διδάσκων

Το όνομά του έχει συνδεθεί επίσης με εποικοδομητικές μεταρρυθμίσεις του προγράμματος σπουδών της σχολής με στόχο όχι μόνο την απόκτηση βασικών γνώσεων αλλά τη διεύρυνση αυτών και την εγκυκλοπαιδική κατάρτιση των μαθητών.

Ο Καλούδης δεν υπήρξε μόνον ένας μορφωμένος καλλιεργημένος και καλός εκπαιδευτικός. Υπήρξε συνάμα ενεργός πολίτης ενδιαφερόμενος σφόδρα για τα κοινά, τόσο σε τοπικό, όσο και σε εθνικό επίπεδο. Το 1924 εκλέγεται τιμής ένεκεν πληρεξούσιος στην Εθνοσυνέλευση και το 1928 έως το 1932 διετέλεσε βουλευτής με το κόμμα των Φιλελευθέρων.

Μετά το 1932 αποσύρεται από την πολιτική ζωή αλλά παραμένει ενεργός πολίτης στην πατρίδα του τα Γιάννενα. Άφησε την τελευταία του πνοή στις 5 Οκτωβρίου 1952 σε ηλικία 87 ετών. Η πόλη ομόψυχα θρήνησε «τον γηραιό Γυμνασιάρχη τον αγλαΐσαντα την Ζωσιμαίαν Σχολήν επί πολλά έτη δια των μεγάλων επιστημονικών και διδακτικών προσόντων αυτού, υπηρεσίας δε εξαιρέτους προσενεγκόντα εις την καθόλου πνευματικήν του Έθνους κίνησιν»,  τίμησε τον επιστήμονα και μεγάλο δάσκαλο της πόλης τοποθετώντας την προτομή του στο πάρκο «Λιθαρίτσια» και δίνοντας το όνομά του σε δρόμο της πόλης μας.

Η ορειχάλκινη προτομή του Γεωργίου Καλούδη στα Λιθαρίτσα. Έργο Παύλου Βρέλλη

Το ελληνικό κράτος αναγνωρίζοντας την προσφορά του Καλούδη στα Γράμματα, στην Εκπαίδευση και στην Παιδεία του είχε απονείμει, σε νεαρή ηλικία μάλιστα το 1890, τον αργυρό Σταυρό του Σωτήρος. Δικαίως διότι «ο Καλούδης δεν υπήρξε μόνον ο μορφωτής και σοφός διδάσκαλος, αλλά και ο ένθερμος ζηλωτής και πατριώτης, ο μεγάλος συνεχιστής των εθνικών παραδόσεων και ιδεωδών, αφιερώσας ολοψύχως τας δυνάμεις του εις τον υπέρ της Ελευθερίας αγώνα».

Συντάκτης του άρθρου:

Απόστολος Ν. Κατσίκης

Ομότιμος. Καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων