Εθνολογικός χάρτης της Ηπείρου στο τέλος του 19ου αιώνα

Αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα zsgiannina.gr

Με την ευκαιρία της δημοσιεύσεως του – πολύ σημαντικού – άρθρου του Μιχάλη Παντούλα με τίτλο “Τα όρια του Ελληνισμού στην Ήπειρο κατά την αρχαιότητα” θεώρησα σκόπιμο να δημοσιοποιήσω έναν χάρτη που κατέχω και στον οποίο αποτυπώνονται οι πληθυσμιακές ενότητες που κατοικούν εντός και εκτός των ορίων της Ηπείρου στο τέλος του 19 ου αιώνα.

Ο χάρτης έχει συνταχθεί στην γαλλική γλώσσα το 1880 και φέρει τον τίτλο “CARTE GLOTTOLOGIQUE DE L’ EPIRE” και τον υπότιτλο “Composée après les études de 8 ans par un Εpirote et Ν. Foundouli en 1880” δηλαδή “ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ – Συντεθείς μετά από μελέτες 8 ετών από έναν Ηπειρώτη και τον Ν. Φουντούλη το 1880″

Οι πληθυσμιακές ενότητες που αποτυπώνονται στον χάρτη είναι οι εξής:

• με πράσινο χρώμα: πληθυσμός που ομιλεί Ελληνικά
• με πορτοκαλί χρώμα: πληθυσμός που ομιλεί Ελληνικά και Αλβανικά
• με καφέ χρώμα: πληθυσμός που ομιλεί Ελληνικά και Βλάχικα
• με κίτρινο χρώμα: πληθυσμός που ομιλεί Αλβανικά και
• με γκρι χρώμα: πληθυσμός που ομιλεί Αλβανικά και Βλάχικα

Στον συγκεκριμένο χάρτη γίνεται διαχωρισμός των πληθυσμιακών ομάδων με μοναδικό κριτήριο τη γλώσσα. Είναι βέβαιο ότι, εάν υπήρχε δυνατότητα καταγραφής και αποτύπωσης του εθνικού αισθήματος  – το οποίο φυσικά δεν μπορούσε να μετρηθεί – τότε η κυριαρχία του ελληνικού στοιχείου θα ήταν πολύ πιο ισχυρή!

Από τον παραπάνω χάρτη επιβεβαιώνεται και ενισχύεται η διαπίστωση του Μιχάλη Παντούλα σύμφωνα με την οποία: “τα βορειότερα όρια του ελληνισμού στην Ήπειρο κατά την αρχαιότητα τοποθετούνται στην κοιλάδα του Αώου. Δεν είναι, επομένως, καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι και κατά τη σύγχρονη εποχή τα βορειότερα ελληνόφωνα χωριά στην Αλβανία είναι η Άρτα (Νάρτα) και η Σβέρνιτσα, στον κόλπο του Αυλώνα, μεμονωμένα σήμερα λείψανα των αρχαίων Ωρικίων και Βαλαιϊτών“.

Τα βόρεια όρια του Ελληνισμού της Ηπείρου στο τέλος του 19ου αιώνα

Συμπληρωματικά παραθέτω και έναν ακόμη χάρτη που συντάχθηκε την ίδια περίπου χρονική περίοδο (τέλος 19ου – αρχές 20ου αιώνα) στον οποίον καταγράφονται τα χριστιανικά σχολεία και εκκλησίες του βιλαετίου Ιωαννίνων. Στην Ήπειρο τα ελληνικά σχολεία κυριαρχούσαν απόλυτα, υπήρχαν μόνο 3 ρουμανικά σχολεία συα Γιάννινα και 2 ιταλικά στην Αυλώνα. Η πυκνότητα των ελληνικών σχολείων ιδιαίτερα στις περιοχές Αργυροκάστρου (Δέλβινο, Πρεμετή, Χειμάρρα, Τεπελένι, Πωγώνι) καθώς και των Ιωαννίνων ήταν εκπληκτική. Υπήρχαν 726 σχολεία με 28.500 μαθητές και 900 δασκάλους.

Βιλαέτι Ιωαννίνων – Χάρτης χριστιανικών σχολείων και εκκλησιών

Συντάκτης: Αθανάσιος Δάλλας

Υ.Γ. Στη αρχική φωτογραφία απεικονίζονται τα μέλη της Φιλεκπαιδευτικής Αδελφότητος Βούρμπιανης (1901)