ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ “ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ” ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΑΤΣΑΝΟΧΩΡΙΩΝ, ΝΟΜΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Ο Σύλλογος μας συγχαίρει τον απόφοιτο της Ζωσιμαίας Σχολής Θεόδωρο Παπαγιάννη για την προσφορά του προς τον τόπο του και ελπίζει ότι η ενέργεια του θα αποτελέσει ωραίο παράδειγμα για όλους. Είναι βέβαιο ότι το νέο μουσείο θα αποτελέσει όχι μόνο ένα κύτταρο πολιτισμού και ένα άριστο εκθεσιακό χώρο για κάθε φιλότεχνο επισκέπτη της περιοχής των Ιωαννίνων αλλά και ένα σχολείο γλυπτικής για τους νέους καλλιτέχνες.

Τα εγκαίνια

του Βασίλη Παπαϊωάννου, απόφοιτου της Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων

Έγιναν στις 7 Σεπτεμβρίου 2009, το απόγευμα, στο Ελληνικό Ιωαννίνων, παραμονή της γιορτής της Ι.Μ. Τσούκας, τα εγκαίνια του μουσείου σύγχρονης τέχνης “Θεόδωρος Παπαγιάννης”. Το μουσείο που φιλοξενεί 300 και πλέον έργα και “εγκαταστάσεις” του απόφοιτου της Ζωσιμαίας Σχολής Γιαννιώτη γλύπτη, αλλά και δημιουργήματα, στον υπαίθριο χώρο, των μαθητών του από την Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, στεγάζεται στους χώρους του δημοτικού σχολείου στο Ελληνικό, εκεί που ο δημιουργός ήταν μαθητής και ο ίδιος.
Στα εγκαίνια παραβρέθηκαν:
ο Μητροπολίτης Ιωαννίνων κ.κ. Θεόκλητος, πολιτικοί του Νομού Ιωαννίνων, ο Διοικητής της 8ης Μεραρχίας, τοπικοί παράγοντες του Νομού και των Δήμων της περιοχής και πλήθος κόσμου. Εκ μέρους του Συλλόγου Αποφοίτων της Ζωσιμαίας Σχολής παραβρέθηκε ο Πρόεδρος του Συλλόγου, ο πρόεδρος και μέλη του ΔΣ του Τμήματος Ιωαννίνων και μεγάλος αριθμός μελών του Συλλόγου μας.
Οι ομιλίες
Οι ομιλίες κράτησαν αρκετά και οι ομιλητές αναφέρθηκαν κυρίως σε καλλιτεχνικά θέματα αλλά και σε πολιτικά. Ο δήμαρχος Κατσανοχωρίων, αναφερόμενος στο θέμα χωροθέτησης του ΧΥΤΑ δίπλα στο Ελληνικό είπε ” εδώ ό,τι μας προσφέρουν το αξιολογούμε, όταν μας αδικούν αγωνιζόμαστε”.
Επόμενος ομιλητής, ο Παναγιώτης Νούτσος με το οικείο ύφος του και με αριθμητική αναφορά είπε ότι το μουσείο είναι αποκλειστικά έργο «Θόδωρου Παπαγιάννη», από τη σύλληψη ώς την ολοκλήρωση του, είπε ακόμη ότι η τοπική αυτοδιοίκηση αγκάλιασε το έργο. «Είναι μια μορφή ευεργεσίας» συνέχισε ο κ. Νούτσος και κατέληξε λέγοντας ότι «εξυπηρετεί την ανάγκη γείωσης και απογείωσης από την πραγματικότητα».
Στη συνέχεια το λόγο πήρε η Μαρίνα Λαμπράκη και μίλησε για την αποστολή της γλυπτικής ως τέχνης «του δήμου, της πολιτείας, που εκφράζει καλύτερα από κάθε άλλη τους δημοκρατικούς θεσμούς». Η κ. Λαμπράκη μιλώντας για τον καλλιτέχνη είπε πως έχει πάθος και έκανε μια εκτενή αναφορά σε μια σειρά έργων του, καμωμένα από «ιδιαίτερα» υλικά, όπως για παράδειγμα τα ξύλα της στέγης από το καμένο κτίριο της πρυτανείας του ΕΜΠ στην Πατησίων. Μίλησε επίσης για την εκτός Ελλάδας υπόσταση του έργου του Θ. Παπαγιάννη, ο αναπληρωτής πρέσβης της Γερμανίας στην Ελλάδα Γκι Ντελακρουά, τονίζοντας, μεταξύ άλλων, ότι η φήμη του ξεπερνάει τα όρια της πατρίδας του, αλλά και τη δημιουργία του γλύπτη με το μύθο της γέννησης των Τιτάνων, με τη σπορά των βράχων και κατέληξε «είναι τιμή μου να αποκαλώ αυτόν τον άνθρωπο φίλο μου».
Για το έργο του ως γλύπτη αλλά και για την τριάντα εννιάχρονη θητεία του στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, ως εκπαιδευτικού και καθηγητή, μίλησε ο καθηγητής της Ζωγραφικής και πρύτανης της ΑΣΚΤ κ. Τριαντάφυλλος Πατρασκίδης.
Τελευταίος στη σειρά, μίλησε ο ίδιος ο δημιουργός, φανερά συγκινημένος: «Το μουσείο είναι για τον κόσμο και δεν υπάρχει αν δεν το δει ο κόσμος. Ευχαριστώ όσους βοήθησαν. Είναι το μουσείο των ταπεινών, των βοσκών, των χωριανών μου…».

Ιστορικό

Το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης «Θόδωρος Παπαγιάννης» έχει κοινωνικό χαρακτήρα είναι ΝΠΔΔ και ανήκει στον Δήμο Κατσανοχωρίων του Νομού Ιωαννίνων.
Τη δαπάνη για την ανακατασκευή του κτιρίου του Μουσείου και την υποδομή του διέθεσε η Νομαρχία Ιωαννίνων και ο Δήμος Κατσανοχωρίων. Όλα τα υπόλοιπα έξοδα συγκρότησης του Μουσείου και φυσικά τα ζωγραφικά και τα γλυπτά έργα τέχνης χορηγήθηκαν από τον δωρητή.
Είναι ένα έργο που έχει πολιτιστικό και εκπαιδευτικό χαρακτήρα και φυσικά είναι κατ’ εξοχήν αναπτυξιακό για τα Κατσανοχώρια, τον Δήμο Ιωαννιτών και την Ήπειρο γενικότερα.
Πρόκειται για ένα θεματικό Μουσείο Τέχνης, το οποίο περιλαμβάνει ενότητες για το ψωμί, την ευεργεσία, τη μάθηση, την οικολογία, το γνέσιμο, το χτίσιμο, την αποδημία, το όργωμα, το αλώνισμα κ.λπ και προσπαθεί να δώσει στον επισκέπτη την πλήρη εικόνα του τρόπου ζωής των συμπατριωτών μας κατά τον περασμένο αιώνα.
Το ΝΠΔΔ του Μουσείου διοικείται από 11μελές Συμβούλιο και ο κύριος κορμός των μελών του είναι εκλεγμένοι Δημοτικοί Σύμβουλοι. Τέσσερα (4) μέλη του προέρχονται από τον κοινωνικό χώρο του πολιτισμού και της τέχνης.
Πρόεδρος του ΔΣ είναι ο δωρητής, γλύπτης Θόδωρος Παπαγιάννης και αντιπρόεδρος ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Παναγιώτης Νούτσος.

Για την υποβοήθηση του έργου του Μουσείου και με πρωτοβουλία Αποδήμων Ηπειρωτών, δημιουργήθηκε ο Όμιλος Φίλων του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης «Θόδωρος Παπαγιάννης», ο οποίος έχει 46 ιδρυτικά μέλη και διοικείται από πενταμελή Προσωρινή Επιτροπή, μέλη της οποίας είναι οι Λευτέρης Γείτονας, Παναγιώτης Νούτσος, Λαοκράτης Βάσης, Τάσος Χατζής και Βασίλης Παπαϊωάννου.
Νέα μέλη του Ομίλου μπορούν να εγγραφούν μετά από την έγκριση του καταστατικού από το Πρωτοδικείο, περί τα τέλη Νοεμβρίου 2009.

Το Μουσείο είναι ανοικτό καθημερινά, πλην Δευτέρας, από τις 10.00 π.μ. μέχρι 4.00μ.μ., η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό και τα έσοδά του προέρχονται από τη διάθεση του καταλόγου των εκθεμάτων, τη διάθεση αφισών και την πώληση μικρογλυπτών του δωρητή γλύπτη.
Ας ευχηθούμε όλοι το Μουσείο να είναι καλοτάξιδο…
Ο ίδιος ο Θόδωρος Παπαγιάννης λέει τα εξής για το μουσείο του:
Το Μουσείο που δημιουργήθηκε στο Ελληνικό Ιωαννίνων του Δήμου Κατσανοχωρίων φιλοδοξούμε να είναι μοναδικό στο είδος του.
Η μοναδικότητά του έγκειται στο ότι περιλαμβάνει έργα που μιλούν για τον τόπο μας, την Ήπειρο και την ιστορία της. Για ό,τι τη δόξασε και την έκανε σεβαστή στον κάθε Έλληνα που ακούει το όνομά της.
Είναι μοναδικό, γιατί μιλάει για το ψωμί, για τον ευεργέτη, τον ξενιτεμένο, τον πνευματικό άνθρωπο, τον Ηπειρώτη μάστορα, το βοσκό, το γεωργό, την πολύπαθη Ηπειρώτισσα μάνα και τέλος για τη μάθηση.
Το Μουσείο φιλοξενείται σ’ ένα ωραίο Σχολείο, εκεί που μάθαμε τα πρώτα μας γράμματα. Κτίστηκε από σπουδαίους Ηπειρώτες μαστόρους με χρήματα του ευεργέτη Νικολάου Μαντελόπουλου, συγχωριανού μας.
Άλλοτε στέγαζε ένα μελίσσι από 150 παιδιά, που έδιναν ζωή και χαρά στον τόπο. Τώρα έχει πολύ λίγα. Κι είναι θλιβερό, είναι παρακμή για έναν τόπο να φθίνει ένα σχολείο λόγω έλλειψης παιδιών. Δείχνει πως ο τόπος πεθαίνει. Με παρηγορεί ωστόσο το γεγονός πως το Μουσείο είναι και αυτό ένα άλλου είδους σχολείο. Χωρίς να μπορεί να το αντικαταστήσει, θα είναι ένα σχολείο αισθητικής κι ένα κύτταρο πολιτισμού της περιοχής μας, με ιδιαίτερη έγνοια για την προστασία και αναβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και την ανάδειξη της ηπειρωτικής πολιτιστικής κληρονομιάς.
Θα μπορούσα να προσφέρω αυτά τα έργα σ’ ένα πιο κεντρικό Μουσείο στην Αθήνα ή τα Γιάννενα ή οπουδήποτε αλλού. Πιστεύω όμως ότι ο καλύτερος χώρος είναι το Σχολείο του χωρίου μας. Γιατί τα έργα που εκθέτουμε αφορούν άμεσα αυτόν τον τόπο. Τα δημιούργησαν οι μνήμες που με σημάδεψαν και με συνοδεύουν σ’ όλη μου τη ζωή. Έγιναν από βιώματα δυνατά, που έδωσαν τροφή στη δημιουργικότητά μου. Κατά πώς γράφω σε παλιότερο κείμενό μου: «πετάγονταν σαν φύτρα ανάμεσα απ’ ό,τι άλλο είχε συσσωρευτεί επάνω τους». Τίποτα απ’ τη μετέπειτα θητεία μου στην τέχνη δεν μπορούσε να τα εμποδίσει να κάνουν την παρουσία τους. Απαιτούσαν πιεστικά πλαστική ερμηνεία, ζητούσαν έκφραση.
Το Μουσείο μας είναι, όπως είπα, μοναδικό, γιατί τα έργα:
* Μιλούν για το ψωμί, την απαρχή του πολιτισμού κατά το Διαγόρα, που τόσο πολύ ταυτίστηκε με τον Ηπειρώτη και τη ζωή του.
* Μιλούν για τον ξενιτεμένο και τον Ευεργέτη.
* Μιλούν για τον πνευματικό άνθρωπο και τα γράμματα, για την πνευματική άνθηση που δημιουργήθηκε τη δύσκολη περίοδο της τουρκοκρατίας μέσα από λαμπρά σχολεία, με σπουδαίους πνευματικούς ανθρώπους ως δασκάλους, που κράτησαν ζωντανή την εθνική συνείδηση.
* Μιλούν για τον χτίστη, που η μαστοριά του τον έκανε διάσημο και περιζήτητο στα πέρατα του κόσμου. Κι εγώ σεμνύνομαι να λέω πως είμαι ένας εργάτης απ’ το σινάφι τους!
* Μιλούν για τον κτηνοτρόφο και τον γεωργό, τον ξωμάχο του χωριού, που εκτός της κύριας δουλειάς του έκανε και άλλες χίλιες δυο.
Ανάμεσα σ’ αυτά τα έργα υπάρχουν και πολλά που είναι καμωμένα από τ’ αποκαΐδια του Πολυτεχνείου, περίτεχνα συνδυασμένα και στολισμένα με άλλα υλικά ανακυκλώσιμα. Αντικείμενα δεύτερης χρήσης, πεταμένα, ξεχασμένα στις μάντρες, αλλά με τη δική τους ιστορία. Όλ’ αυτά μαζί έδωσαν τραγικές μορφές, για να θυμίζουν το τραγικό γεγονός και να στέλνουν το μήνυμά του. Ήταν βλέπετε από ευεργέτες Ηπειρώτες καμωμένο και αυτό το υπέροχο πνευματικό ίδρυμα και η πολιτεία το εγκατέλειψε, όπως και τόσα άλλα έργα ευεργετών.
Στο Μουσείο υπάρχουν πορτρέτα σημαντικών ανθρώπων, όπως και πολλών απλών λαϊκών ανθρώπων οι μορφές. Η ιδιαιτερότητά τους οφείλεται στο ότι, πλην ελαχίστων, είναι τερακότες με χρώμα που προσθέτει εκφραστικότητα, πέραν του ότι ξαναβρίσκει το μίτο της χρωματισμένης αρχαίας Ελληνικής γλυπτικής. Στις προθήκες του διαδρόμου εκτίθεται μια μοναδική σειρά από προπλάσματα μεταλλίων και νομισμάτων, που φιλοτεχνήθηκαν κατά τη διάρκεια 40 περίπου χρόνων. Κι έτσι ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να δει ένα θέαμα που δεν υπάρχει σε κανένα άλλο Μουσείο της χώρας μας.
Ιδιαίτερο θέμα και θέαμα είναι η τάξη με τους μαθητές, τα παλαιά θρανία, το δάσκαλο και τους θεατές. Η τάξη της μάθησης, όπως την ονομάσαμε.
Ειδική μνεία θέλω να κάνω για τα σχέδια που είναι σε μεγέθυνση και καταλαμβάνουν δεσπόζουσα θέση στο Μουσείο. Είναι επιλεγμένα απ’ όλη την καλλιτεχνική μου διαδρομή, από τη στιγμή που αποφοίτησα απ’ τη Σχολή μέχρι σήμερα.
Προσπαθήσαμε όλ’ αυτά τα έργα να τα τοποθετήσουμε στο χώρο με άκρα λιτότητα, όσο πιο απλά μπορούσαμε, ώστε να είναι λειτουργικός και καλαίσθητος. Μακάρι να πετύχαμε το σκοπό μας.