Μεταβολές του εκπαιδευτικού καθεστώτος της Ζωσιμαίας Σχολής μέχρι το 1985

Η Ζωσιμαία Σχολή ιδρύθηκε το 1928 (κατ’ άλλους το 1833) και λειτουργούσε με χρηματοδότηση του κληροδοτήματος Ζωσιμάδων για μία μακρά περίοδο. Από τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεση μας προκύπτει ότι η Ζωσιμαία εντάχθηκε στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Παιδείας το σχολικό έτος 1915-1916, δηλαδή λίγο μετά την απελευθέρωση των Ιωαννίνων.

Το πρόγραμμα σπουδών της Σχολής βασίζονταν στον, εκάστοτε ισχύοντα, Κανονισμό «ώστε τα μαθήματα να γίνονται σύμφωνα με το πρόγραμμα». Συνολικά εφαρμόστηκαν τέσσερις (4) Κανονισμοί: των ετών (εγκρίσεως) 1843, 1878, 1892 και 1897. Παράλληλα η ζωή και η όλη λειτουργία της Σχολής σφραγίζονταν από την προσωπικότητα του Γυμνασιάρχη και του διδακτικού προσωπικού που επιλεγόταν με πολύ αυστηρά κριτήρια. Λεπτομέρειες για το εκπαιδευτικό καθεστώς αυτής της περιόδου περιέχονται στο βιβλίο της Μάρθας Παπαδοπούλου «Η ΖΩΣΙΜΑΙΑ ΣΧΟΛΗ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ (1828-1913) ΔΑΣΚΑΛΟΙ – ΜΑΘΗΤΕΣ – ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ» (Ιωάννινα 2003, Έκδοση: ΓΑΚ-ΑΡΧΕΙΑ ΝΟΜΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ)

Φαίνεται ότι το πρόγραμμα σπουδών δεν άλλαξε ουσιαστικά μετά την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, παρ’ όλο ότι  η Σχολή υπήχθη στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Παιδείας. Η Ζωσιμαία συνέχισε να λειτουργεί σαν ένα σχολείο υψηλών μορφωτικών απαιτήσεων, ενθ\ισχύοντας ταυτόχρονα την πανελλήνια φήμη του ως λαμπρού εκπαιδευτηρίου.

Με τον  Α.Ν. 770 /1937 η Ζωσιμαία Σχολή ανακηρύσσεται «Πρότυπο Γυμνάσιο» και υπάγεται πλέον στις διατάξεις του Α.Ν. 247/1936 (016), σύμφωνα με τις οποίες επιτρέπεται, μετά από εισήγηση του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου και έγκριση του Υπουργού, η “κατά παρέκκλισιν του εν λοιποίς γυμνασίοις εφαρμοζομένου προγράμματος”. Είναι το εκπαιδευτικό σύστημα που εφαρμόζονταν και επί των ημερών μας και του οποίου είμαστε αδιάψευστοι μάρτυρες.

Την 14^η Αυγούστου 1976 η Ζωσιμαία Σχολή δέχτηκε ένα πολύ βαρύ πλήγμα, τα τραύματα του οποίου θα επηρεάσουν την μετέπειτα πορεία του ιστορικού σχολείου των Ιωαννίνων, του «μουσαίου λαμπτήρος του Γένους». Ο τότε Υπουργός Παιδείας Γεώργιος Ράλλης εξέδωσε την Υπουργική Απόφαση  “Περί Γυμνασίων και Λυκείων μετά τον κατά τις διατάξεις του Ν. 309/1976 διαχωρισμόν“ (Φ.Ε.Κ. 1158Β/29-09-1976), στην οποία ορίζεται ότι: «Εκ των κατά την έναρξιν του σχολικού έτους 1976-1977 λειτουργούντων δημοσίων σχολείων μέσης εκπαιδεύσεως προκύπτουν Λύκεια και Γυμνάσια ως ακολούθως ….. Εκ της Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων το Λύκειον της Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων Γ.Κ. και το Γυμνάσιον της Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων». Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η αντίστοιχη πρόβλεψη για το Βαρβάκειο έχει ως εξής: «Εκ της Βαρβακείου Προτύπου Σχολής το Βαρβάκειον Πρότυπον Λύκειον και το Σχολής το Βαρβάκειον Πρότυπον Γυμνάσιον».

Προφανώς δεν υπήρχε κανένας ιδιαίτερος (ή τουλάχιστον εμφανής) λόγος για την διαφορετική και κατ’ εξαίρεση μεταχείριση της Ζωσιμαίας Σχολή. Το πιθανότερο είναι ότι η μη ονομασία του Γυμνασίου και Λυκείου της Ζωσιμαίας Σχολής οφείλονταν σε κάποιο λάθος των υπηρεσιακών παραγόντων που ήταν επιφορτισμένοι με το καθήκον της σύνταξης του μακροσκελούς καταλόγου των σχολείων όλης της χώρας. Ο ακριβής τίτλος του Σχολείου ήταν ΖΩΣΙΜΑΙΑ ΣΧΟΛΗ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ – ΠΡΟΤΥΠΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ, δηλαδή η ιδιότητα του Προτύπου αναγράφονταν στο τέλος και όχι στην αρχή όπως π.χ. στο ΒΑΡΒΑΚΕΙΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ.  Έτσι λοιπόν ο υπάλληλος, ο οποίος προφανώς δεν γνώριζε το εκπαιδευτικό καθεστώς και την ιστορία κάθε σχολείου, δεν πρόσεξε την ύπαρξη της λέξης ΠΡΟΤΥΠΟ και θεώρησε ότι η Ζωσιμαία Σχολή ήταν ένα σχολείο κοινό, όπως όλα τ’ άλλα.

Το σημαντικότερο όμως είναι ότι κανένας (επαναλαμβάνω ΚΑΝΕΝΑΣ) πολιτικός ή πολιτιστικός ή πνευματικός φορέας της πόλης δεν αντέδρασε. Ούτε τα Αγαθοεργά Καταστήματα, ούτε ο Δήμος, ούτε η Νομαρχία, ούτε οι βουλευτές, ούτε οι  καθηγητές, αλλά ούτε και οι γονείς των μαθητών της Σχολής δεν είχαν την ευαισθησία να εκδώσουν, τουλάχιστον, μία ανακοίνωση διαμαρτυρίας, έστω «για την τιμή των όπλων». Τίποτε απολύτως!

Αργότερα με το Π.Δ. 828/1980 Περί ιδρύσεως Προτύπων Μικτών Γυμνασίων, μετατροπής Γυμνασίων σε Πρότυπα Μικτά και συστάσεως θέσεως Διευθυντών (Φ.Ε.Κ. 204Α/6-09-1980) έγινε μερική αποκατάσταση της αδικίας και με τα όσα αναφέρονται στο άρθρο 2 «μετατρέπονται από του σχολικού έτους 1980-81 εις Πρότυπα Μικτά τα κάτωθι Γυμνάσια ……. 3. Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων εις Πρότυπον Ζωσιμαίας Σχολής της Θ’ ΑΕΠ». Ούτε και τότε υπήρξε κάποια αντίδραση των παραγόντων της τοπικής κοινωνίας, ούτε διατυπώθηκε κάποιο αίτημα προς την ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας για μετατροπή του Λυκείου της Ζωσιμαίας Σχολής από Λύκειο Γενικής Κατεύθυνσης σε Πρότυπο Λύκειο.

Το τελειωτικό χτύπημα δόθηκε με τον  Ν. 1566/85 (ΦΕΚ 167Α/85) με τον οποίο καταργούνταν τα Πρότυπα Γυμνάσια και Λύκεια και μετατράπονταν σε Πειραματικά Γυμνάσια και Λύκεια (μεταξύ αυτών και το Πειραματικό Γυμνάσιο της Ζωσιμαίας Σχολής). Τα Πρότυπα ήταν σχολεία αριστείας και οι μαθητές τους επιλέγονταν με γραπτές και αντικειμενικές εξετάσεις. Τα Πειραματικά είναι σχολεία στα οποία εφαρμόζονται, πειραματικά, νέοι μέθοδοι διδασκαλίας και οι μαθητές τους εισάγονται με κλήρωση.

Το 1985, με υπαιτιότητα της Πολιτείας και με την ένοχη σιωπή και με την απαράδεκτη αδράνεια των τοπικών παραγόντων, η Γεραρά Ζωσιμαία Σχολή, το κορυφαίο αυτό εκπαιδευτικό ίδρυμα, τερμάτισε άδοξα μία μακρά τους πορεία 150 ετών, με ανεκτίμητη προσφορά στην νεολαία μας, στην πατρίδα μας και στο λαό μας. Το Λύκειο της Ζωσιμαίας Σχολής είναι το μόνο από τα Ιστορικά Σχολεία της πατρίδος μας που δεν έτυχε της, έστω και τυπικής, διάκρισης, να συνεχίσει δηλαδή να λειτουργεί ως Πειραματικό Σχολείο. Έκτοτε, το σχολείο που ίδρυσε η Αδελφότητα Ζωσιμαδών,  λειτουργεί σαν Λύκειο Γενικής Κατεύθυνσης υπό τον παραπλανητικό τίτλο: «ΛΥΚΕΙΟ ΖΩΣΙΜΑΙΑΣ ΣΧΟΛΗΣ». Ένα μνημείο υποκρισίας και καπηλείας της μνήμης των εθνικών μας ευεργετών.