Η ίδρυση της Ε.Τ.Ε. και ο Νικόλαος Ζωσιμάς

Ο Νικόλαος Ζωσιμάς συνέταξε την διαθήκη του την 18η Μαρτίου 1841 και απεβίωσε τον Φεβρουάριο 1842.

Στο Άρθρο Δ’ της διαθήκης ορίζεται: «αν κάποτε ήθελε συσταθεί στο Βασίλειο της Ελλάδος θησαυροφυλάκιο βάσιμο και τακτικό, όπως στην Ορθόδοξη Αυτοκρατορία της Ρωσίας, τότε παρακαλώ τους κυρίους Επιτρόπους μου, όλα αυτά τα χρηματικά μου κεφάλαια να τα μεταφέρουν στο Ελληνικό Κράτος, καταθέτοντας τα αιώνια και αναφαίρετα στο όνομα των καταστημάτων τα οποία περιλαμβάνονται σ’ αυτή τη διαθήκη»

Το Δ’ Άρθρο της διαθήκης Νικολάου Ζωσιμά

Την 30^η Μαρτίου 1841 δημοσιεύθηκε ο νόμος «Περί συστάσεως Εθνικής Τραπέζης» (Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, αριθ. 6 της 30 Μαρτίου 1841, σ.59) και σύμφωνα με τον οποίο η Εθνική Τράπεζα θα λειτουργούσε, με έδρα την Αθήνα, ως ιδιωτικό πιστωτικό ίδρυμα και με την νομική μορφή της ανώνυμης εταιρείας. Το μετοχικό κεφάλαιο της Εθνικής Τράπεζας ανέρχονταν αρχικά στο ποσό των 5.000.000 δραχμών, μοιρασμένο σε 5.000 μετοχές αξίας 1.000 δραχμών η καθεμιά.

Το ιδρυτικό κεφάλαιο της νέα Τράπεζας δημιουργήθηκε από τα χρήματα που εισπράχθηκαν από την πώληση των μετοχών της στους: Ελληνικό κράτος 1.000 μετοχές (20%), Νικόλαο Ζωσιμά (κληροδότημα) 500 μετοχές (10%), Ιωάννη – Γαβριήλ Εϋνάρδο (Jean-Gabriel Eynard) 300 μετοχές (6%), βασιλιά Λουδοβίκο Α΄ της Βαυαρίας  200 μετοχές (4%), Κωνσταντίνο Βράνη 150 μετοχές (3%), Θεόδωρο Ράλλη 100 μετοχές (2%), ενώ το πλειοψηφικό πακέτο αποκτήθηκε από την οικογένεια Ρότσιλντ με 2.750 μετοχές (55%). Επίσης στο μετοχολόγιο της Εθνικής Τραπέζης εμφανίζονται και μερικοί άλλοι όπως οι Ιούλιος Έσσλιν, Γεώργιος Σταύρου και Μιχαήλ Τοσίτσας  με πολύ μικρό αριθμό μετοχών.  

Στο περιουσιολόγιο των Αγαθοεργών Καταστημάτων Ιωαννίνων η καταχώρηση των 500 μετοχών της Εθνικής Τραπέζης έγινε την 27^η Ιουλίου 1843, ενώ την 1^η Ιουλίου 1853 εμφανίζεται νέα εγγραφή από την οποία αποδεικνύεται ότι το Κληροδότησα Νικολάου Ζωσιμά αγόρασε ακόμη 94 μετοχές, αυξάνοντας έτσι το ποσοστό συμμετοχής του σε 11,88%.

Τον Νοέμβριο του 1841 η Γενική Συνέλευση των μετόχων της τράπεζας εξέλεξε τον Γεώργιο Σταύρου ως τον πρώτο διευθυντή, ο οποίος την διεύθυνε για 27 συναπτά έτη, μέχρι το θάνατό του (1869).

 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ – ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ

1. Αναδεικνύεται, για μια ακόμη φορά, το ύψιστο πατριωτικό πνεύμα του Νικολάου Ζωσιμά ο οποίος, μόνος εξ όλων των πλουσίων Ελλήνων της διασποράς, θέλησε να συμμετάσχει στο τιτάνιο έργο της ανοικοδόμησης της εθνικής οικονομίας της πατρίδας του και αποφάσισε την μεταφορά των περιουσιακών του στοιχείων από τη Ρωσία στην Ελλάδα.
2. Ο Νικόλαος Ζωσιμάς συνέταξε την διαθήκη του την 18η Μαρτίου 1841, δηλαδή 12 μέρες πριν από την δημοσίευση του νόμου «Περί συστάσεως Εθνικής Τραπέζης». Είναι προφανές ότι όταν συνέτασσε το 4^ο Άρθρο της διαθήκης του ο Νικόλαος Ζωσιμάς ήταν ενημερωμένος για επικείμενη ίδρυση της Εθνικής Τράπεζας και είχε αποφασίσει ήδη την μεταφορά των χρημάτων στο Ελληνικό Κράτος και την κατάθεση τους στο, υπό ίδρυση, πιστωτικό ίδρυμα.
3. Για την αγορά των 500 μετοχών της Εθνικής Τραπέζης διετέθη το σύνολο των χρημάτων που προορίζονταν να μεταφερθούν στο Ελληνικό Κράτος (το 60% περίπου των περιουσιακών στοιχείων, ενώ το υπόλοιπο 40% παρέμεινε κατατεθειμένο στην Τράπεζα του εν Μόσχα Αυτοκρατορικού ορφανοτροφείου).
4. Με αυτή την πράξη (αγορά μετοχών της Εθνικής Τραπέζης) μπορούμε να διαμορφώσουμε μία εικόνα για το πραγματικό οικονομικό μέγεθος των περιουσιακών στοιχείων που κληροδοτήθηκαν υπέρ των σκοπών του Κληροδοτήματος Νικολάου Ζωσιμά: ήταν ίσα με το 12% της αξίας του μετοχικού κεφαλαίου της Εθνικής Τραπέζης.
5. Τα άυλα περιουσιακά στοιχεία του Κληροδοτήματος παρέμεινα ισχυρά και αναλλοίωτα ακόμα και στις πιο ταραγμένες περιόδους της σύγχρονης ιστορίας μας (Βαλκανικοί πόλεμοι, Α’ και Β’ παγκόσμιος πόλεμος, Ναζιστική κατοχή, εμφύλιος πόλεμος). Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια οι διαχειριστές του Κληροδοτήματος Νικολάου Ζωσιμά κατόρθωσαν αυτό που δεν μπόρεσαν να κάνουν ούτε τα ξένα στρατεύματα κατοχής: να εκμηδενιστεί η αξία των άυλων περιουσιακών στοιχείων του Κληροδοτήματος Νικολάου Ζωσιμά. Και εάν συνεχιστεί η ίδια τακτική με τις αντιδεοντολογικές και αντικαταστατικές εμμονές των διαχειριστών του Κληροδοτήματος (και με την ένοχη σιωπή των τοπικών αρχόντων) είναι βέβαιο ότι σε λίγα χρόνια θα εκμηδενισθεί η αξία και της ακίνητης περιουσίας του Κληροδοτήματος.
6. Πλανάται η λανθασμένη εντύπωση ότι ο Γεώργιος Σταύρου ήταν ο ιδρυτής και κύριος μέτοχος της Εθνικής Τραπέζης. Ο Γεώργιος Σταύρου ήταν ο 1^ος Διοικητής της Τραπέζης και αυτός που έθεσε τα θεμέλια για την περαιτέρω ανάπτυξη της.
7. Ο πλειοψηφών μέτοχος της Εθνικής Τραπέζης ήταν η οικογένεια Ρότσιλντ (55%), η οποία, λαμβάνοντας υπ’ όψη και την σημερινή της ιδιότητα ως βασικού οικονομικού συμβούλου της κυβέρνησης, αναδεικνύεται στην πλέον σταθερή διαχρονική αξία του τόπου μας