Μια λεπτομερής αναφορά στην Ιστορία του Συλλόγου, αποτελεί η συνέντευξη του Σάκη Δάλλα, ιδρυτικού μέλους και πρώτου προέδρου του Συλλόγου.
Η συνέντευξη δόθηκε στον Ναπολέοντα Λαζάνη.
Πάρθηκε τον Μάϊο 2002.
Από το 1ο Τεύχος του περιοδικού ΖΩΣΙΜΑΔΕΣ.
Ν.Λ: Αντί να σου κάνω ερωτήσεις καλύτερο είναι να αρχίσεις να μιλάς εσύ ελεύθερα σύμφωνα με αυτά που σε παροτρύνει το συναίσθημά σου, γιατί έτσι και αλλιώς αυτή την υπόθεση του συλλόγου – αν δεν κάνω λάθος – συναισθηματικά την ξεκίνησες.
Σ.Δ: Είναι βέβαιο ότι το συναίσθημα είναι αυτό που χαρακτηρίζει, όχι μόνο τη σύλληψη της ιδέας για την δημιουργία αλλά και την μέχρι σήμερα πορεία του Συλλόγου. Όταν πριν δέκα περίπου χρόνια αρχίσαμε να καλλιεργούμε την ιδέα της συστάσεως ενός συλλόγου.
Ν.Λ : Παρέμβαση. Έχω την γνώμη ότι δεν είναι εγωιστικό να λέγεται η αλήθεια και η αλήθεια είναι ότι εσύ συνέλαβες την ιδέα και έβαλες σε πράξη την δημιουργία του συλλόγου.
Σ.Δ: Είναι αλήθεια ότι εγώ έκανα την αρχή αλλά ας μην ξεγελιόμαστε, τίποτε δεν θα είχε συμβεί αν η επιθυμία ή το όραμα αυτό παρέμενε επιθυμία και όραμα ενός και μόνο ανθρώπου. Σήμερα μετά την ολοκλήρωση της θητείας μου ως Προέδρου του Συλλόγου, κάνοντας μια αναδρομή, μπορώ να πω ότι αισθάνομαι πολύ ικανοποιημένος γιατί καταφέραμε να δημιουργήσουμε έναν φορέα που αποτελεί σημείο αναφοράς και επανασύνδεσης των αποφοίτων της Ζωσιμαίας Σχολής αλλά και μια εστία γέννησης ιδεών και ουσιαστικής προσφοράς στα τεκταινόμενα του Ηπειρωτικού χώρου.
Και μια και μιλάμε για συναίσθημα αξίζει να ειπωθεί ότι πράξεις προσφοράς δεν μπορούν να έχουν κανένα άλλο κίνητρο παρά μόνο την ικανοποίηση συναισθηματικών παροτρύνσεων. Από την σκοπιά αυτή αισθάνομαι ευτυχής γιατί οι Απόφοιτοι της Ζωσιμαίας Σχολής, αν και είχαμε διαφορετικές προσωπικές πορείες, απόψεις ή κοσμοθεωρίες θεώρησης της ζωής και της κοινωνίας πετύχαμε μια ιδιαίτερα παραγωγική σύνδεση ιδεών και πράξεων με αποτέλεσμα ο Σύλλογος Αποφοίτων Ζωσιμαίας Σχολής να τύχει της γενικής αναγνώρισης όχι μόνο στα Γιάννενα και στην Αθήνα αλλά και στην Ουκρανία όπου ο Σύλλογος επέκτεινε τη δραστηριότητά του κυρίως σε θέματα παιδείας και πολιτισμού.
Ν.Λ: Εγώ πάντως επάνω σε αυτό θέλω να πω, ότι εσύ μεν δικαιολογημένα λες ότι η πορεία και η μέχρι σήμερα κατάληξη του Συλλόγου είναι αποτέλεσμα συλλογικής προσπάθειας, αλλά συνήθως στον Ελληνικό χώρο, εγώ πιστεύω ότι πολλά πράγματα γίνονται και είναι αποτέλεσμα της προσπάθειας του ενός ανδρός και στην συγκεκριμένη δική μας περίπτωση δεν έχει διαφορά γιατί εμείς μεν σταθήκαμε δίπλα σου γιατί βέβαια το θέλαμε, αλλά το κύριο έργο ήταν έργο δικό σου και αυτό το λέω όχι γιατί πρέπει να τονιστεί γιατί έτσι και αλλιώς ο κόσμος το ξέρει, αλλά γιατί νομίζω ότι αυτοί που εκλέχθηκαν τώρα πρέπει να δουν το έργο σου σαν παράδειγμα και να το ακολουθήσουν αν θέλουμε ο σύλλογος να συνεχίσει να πηγαίνει μπροστά.
Σ.Δ: Δεν θα ήθελα από υπέρμετρη σεμνότητα να αρνηθώ αυτό το γεγονός, επιμένω όμως στη άποψη μου ότι δηλαδή όση προσπάθεια και αν καταβληθεί από ένα μεμονωμένο άτομο, δεν είναι δυνατό να επιτευχθούν συλλογικοί στόχοι χωρίς συλλογική προσπάθεια. Και η συλλογική προσπάθεια είναι αυτή που έφερε τον σύλλογο στο επιθυμητό σημείο να αγκαλιαστεί δηλαδή από την κοινωνία.
Ν.Λ: Λοιπόν. Καλά. Εφ’ όσον λοιπόν έδωσες την δική σου συναισθηματική εξήγηση όσον αφορά στο σύλλογο δηλαδή όσον αφορά στις δραστηριότητές σου, εγώ θα ήθελα όμως παρόλα αυτά , ίσως και διευκρινιστικούς λόγους να αναφέρεις έστω και με λίγα λόγια ορισμένα από τα στάδια της πορείας αυτού του συλλόγου.
Σ.Δ: Στην καθημερινή μου ζωή, επαγγελματική και κοινωνική, κάθε φορά που έκανα αναφορά στην ιδιότητα μου του ότι αυτή η ιδιότητα αντιμετωπιζόταν με ιδιαίτερη εκτίμηση, κάτι δηλαδή σαν δίπλωμα μεταπτυχιακών σπουδών σε φημισμένο πανεπιστήμιο του εξωτερικού ή με θαυμασμό σαν εκείνο που εκφράζουμε για κάποιον που κατέκτησε απάτητη κορυφή βουνού. Εύκολα επίσης μπορεί κανείς να δεί ότι, όπως οι περισσότεροι Ηπειρώτες, έτσι και οι Απόφοιτοι της Ζωσιμαίας Σχολής είχαμε χαράξει μοναχικές πορείες στη ζωή, χωρίς κοινά σημεία αναφοράς και έκφρασης, και η έλλειψη συλλογικής δράσης είναι βέβαιο ότι αν δεν βλάπτει τουλάχιστον δεν μπορούσε να ωφελήσει τον τόπο μας, τα Γιάννενα.
Με βάση αυτές τις απλοϊκές σκέψεις γεννήθηκε η αρχική ιδέα της ίδρυσης του Συλλόγου Αποφοίτων Ζωσιμαίας Σχολής με στόχο να ενώσει τις μοναχικές πορείες του πιο αξιόλογου ίσως τμήματος της Ηπειρωτικής κοινωνίας με μια συνισταμένη δράσης με αντικείμενο την παιδεία, τον πολιτισμό και την ικανοποίηση προσωπικών και συναισθηματικών αναγκών. Έτσι ξεκίνησαν οι πρώτες επαφές, γεννήθηκαν νέες ιδέες και με πρωτοβουλία των αποφοίτων του 1963, συντάσσεται το καταστατικό, ο Σύλλογος αναγνωρίζεται επίσημα τον Φεβρουάριο του 1995 και τον Ιούλιο του 1995 εκλέγεται το πρώτο Δ.Σ. του οποίου είχα την τιμή να προεδρεύω.
Η πρώτη μεγάλη εκδήλωση γίνεται τον Φεβρουάριο του 1996 στην μεγάλη αίθουσα της Παλαιάς Βουλής με θέμα “Εγκώμιο της περιώνυμης Αδελφότητας των Ζωσιμάδων” παρουσία του εκπροσώπου του τότε Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ και του Προέδρου της Ακαδημίας Αθηνών κ. Γιάγκου Πεζματζόγλου.
Κύριος ομιλητής ήταν ο φιλόλογος Κώστας Βλάχος, συμμετείχε η μικτή χορωδία του Λυκείου Ελληνίδων Ιωαννίνων και απήγγειλε ο Γρηγόρης Μασσαλάς. Η αίθουσα ήταν κατάμεστη και νομίζω ότι η εκδήλωση αυτή ήταν αντάξια της φήμης και της αίγλης της Ζωσιμαίας Σχολής. Είχαν έρθει απόφοιτοι όχι μόνο από την Αθήνα και τα Γιάννενα αλλά και από άλλα μέρη, όπως την Κρήτη ακόμη και την Ιταλία.
Στην πορεία διαπιστώνονται κάποιες λειτουργικές αδυναμίες που προκύπτουν από το γεγονός ότι οι Απόφοιτοι της Ζωσιμαίας Σχολής είναι διάσπαρτοι σε όλη την Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το 1998 γίνεται τροποποίηση του καταστατικού με την θεσμοθέτηση δύο παραρτημάτων ένα στα Γιάννενα και ένα στην Αθήνα που διοικούνται και εκπροσωπούνται από επταμελή Συμβούλια. Το Δ.Σ. του συλλόγου συστίθεται από τους δεκατέσσερις εκλεγμένους εκπροσώπους των παραρτημάτων πλέον τον Πρόεδρο του Δ.Σ. που εκλέγεται απ’ ευθείας από το εκλογικό σώμα.
Και η πορεία της θητείας μου κλείνει με την παρουσίαση της Επετηρίδας σε μια μεγαλοπρεπή εκδήλωση στην αίθουσα του Δημαρχείου Ιωαννίνων. Ένα πολύ σημαντικό έργο που παρέδωσε ο Σύλλογος στην κοινωνία μας και με συμβολική εκδήλωση τιμής προς τους δύο πρυτάνεις αποφοίτους της Ζωσιμαίας Σχολής τον Γιώργο Νουτσόπουλο, πρώην πρύτανη του Ε.Μ.Π. και τον Χρήστο Μασαλά, νύν πρύτανη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Και εκεί λήγει η πορεία μου στον σύλλογο, μάλλον η θητεία μου γιατί συνεχίζω να ασχολούμαι και να βοηθάω τον σύλλογο με όλες τις δυνάμεις.
Ν.Λ: Νομίζω ότι πρέπει να μείνουμε σε δύο πράγματα, στην Επετηρίδα και στην Ουκρανία, αλλά προτού αναφερθείς αναλυτικότερα σ΄ αυτά σωστό θα ήταν νομίζω να μιλήσεις και για άλλες σημαντικές εκδηλώσεις σ΄ αυτήν την πορεία.
Σ.Δ: Ναι βέβαια. Όχι μόνο εκδηλώσεις αλλά και παρεμβάσεις του συλλόγου. Η επόμενη σημαντική εκδήλωση μετά την Εναρκτήριο εκδήλωση της Παλαιάς Βουλής είναι η έκθεση των αποφοίτων καλλιτεχνών της Ζωσιμαίας Σχολής που κάναμε στο ισόγειο του Δημαρχείου Ιωαννίνων τον Απρίλιο του 1996, έκθεση που περιλάμβανε έργα του Θεόδωρου Παπαγιάννη, του Γιώργου Χουλιαρά, του Χρήστου Σαρακατσιάνου, του Βασίλη Καζάκου και του Κυριάκου Ρόκου. Και δεν είναι μόνο το καλλιτεχνικό γεγονός αυτό καθ΄ εαυτό που ήταν πολύ σημαντικό, αλλά και ότι με αφορμή αυτή την έκθεση ήρθαμε σε στενή επαφή με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και με τις αρχές της πόλης. Εκεί έγινε η πρώτη δημόσια, έστω και έμμεση, αναγνώριση των δυνατοτήτων του συλλόγου, δηλαδή τα πρόσωπα που απαρτίζουν το σύλλογο και ο αλτρουισμός που τον διέπει παίρνουν τα πρώτα δείγματα αναγνώρισης από την τοπική κοινωνία των Ιωαννίνων.
Σε μια εκδήλωση που γίνεται προς τιμή μας από το Πανεπιστήμιο πέφτουν στη συζήτηση δύο σημαντικές ιδέες. Η πρώτη ιδέα που είναι πρόταση του τότε πρύτανη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Γλάρου είναι να καθιερώσουμε τακτικές συναντήσεις μία φορά το μήνα στο Πανεπιστήμιο μεταξύ εκπροσώπων του Πανεπιστημίου, εκπροσώπων του συλλόγου και εκπροσώπων της τοπικής κοινωνίας, για ανταλλαγή απόψεων επ΄ ωφελεία της πόλεως όσον αφορά στην παιδεία και στον πολιτισμό. Γιατί αυτά είναι τα μόνα θέματα τα οποία μπορούμε να θίξουμε και στο μέτρο του δυνατού να παρέμβουμε. Η δεύτερη πρόταση η οποία έγινε από τον σύλλογο μας ήταν να γίνει ?Αύγουστος Γλυπτικής? ούτως ώστε οι καλλιτέχνες να δημιουργούν τα έργα τους παρουσία του κοινού και τα γλυπτά να παραμείνουν στην πόλη ως δημόσιο Έκθεμα. Από τον τότε Δήμαρχο κ. Γκλίναβο έγινε θερμώς αποδεκτή αυτή η πρόταση και σε ελάχιστο χρονικό διάστημα οργανώθηκε ο Αύγουστος Γλυπτικής, με αποτέλεσμα ο παραλίμνιος χώρος σήμερα να κοσμείται με μια σειρά σημαντικών γλυπτών.
Ένα άλλο στοιχείο είναι ότι πάλι σε αυτή τη συνάντηση προτείναμε παρά τις αντιρρήσεις γραφειοκρατικής φύσεως, την ανάγκη ανακαίνισης και αξιοποίησης του Σουφαρί Σεράι σαν κέντρο πολιτισμού της πόλεως των Ιωαννίνων. Επ΄ αυτού κάναμε και δημόσια πρόταση η οποία συντάχθηκε από αρχιτέκτονες, πολιτικούς μηχανικούς και καλλιτέχνες μελών του συλλόγου μας. Και η ιδέα αυτή έγινε αμέσως αποδεκτή από τις τοπικές αρχές, και ανεξάρτητα αν μέχρι σήμερα δεν έχει επέλθει ουσιαστικό αποτέλεσμα, εξακολουθεί να είναι ζωντανή.
Ευελπιστούμε ότι πολύ σύντομα, έστω και με καθυστέρηση μερικών ετών το αποτέλεσμα θα έρθει.
Οι συναντήσεις αυτές με το Πανεπιστήμιο συνεχίστηκαν για ένα μακρό χρονικό διάστημα με σημαντικότερο αποτέλεσμα την δημιουργία Σχολής Καλών Τεχνών στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων μετά από πρόταση μας που έγινε αμέσως δεκτή.
Άλλη εκδήλωση είναι, η προβολή του ηχοράματος “Αινείτε αυτόν εν χορδαίς και οργάνω” των Ν. Λαζάνη και Λ. Σακελλαρίου πρώτα στο Πανεπιστήμιο, γεγονός που αποτέλεσε την αφορμή για να προσκληθεί ο σύλλογός μας, από τον τότε πρύτανη του Πανεπιστημίου κ. Δ. Γλάρο, στην Ουκρανία. Το ηχόραμα αυτό μαζί με το ηχόραμα “Ο Ονειρικός Κόσμος” παρουσιάστηκε στο Πολεμικό Μουσείο και στην Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών.
Από το αντίκτυπο αυτής της παρουσίασης όπως και της παρουσίασης των καλλιτεχνών στα Γιάννενα αποδεικνύεται απερίφραστα ότι το έργο των αποφοίτων είναι αυτό που δίνει υπόσταση και στο σύλλογο.
Ν.Λ: Εδώ πρέπει να σου υπενθυμίσω να μιλήσεις πάνω σε ένα θέμα που εσύ έχεις μεγάλη εμπειρία, το θέμα δηλαδή των επαφών σου με αποφοίτους σημαντικά πρόσωπα που λόγω των πολλών δραστηριοτήτων τους μπορεί να μην είχαν καν τον χρόνο της ενασχόλησης με έναν σύλλογο και πως αντέδρασαν αυτοί στις διάφορες επαφές σου μαζί τους.
Σ.Δ: Παρά το γεγονός ότι έχουν αναρριχηθεί επάξια στις κορυφαίες βαθμίδες της Επιστήμης ή της Διοίκησης και έχουν καταξιωθεί επαγγελματικά, θεωρούν μεγάλη τους τιμή ότι φέρουν τον τίτλο των Αποφοίτων της Ζωσιμαίας Σχολής. Με τις πράξεις τους απέδειξαν ότι βρίσκονται πάντοτε στην διάθεση του Συλλόγου και μας βοήθησαν αποφασιστικά όποτε τους ζητήσαμε.
Ν.Λ: Ας συνεχίσουμε όμως με τις εκδηλώσεις του Συλλόγου κατά τη διάρκεια της θητείας σου.
Σ.Δ: Ήδη μνημονεύσαμε μερικές απ’ αυτές και, θα αναφερθώ μόνο στις πιο σημαντικές από τις ενέργειες και τις εκδηλώσεις που πραγματοποίησε ο Σύλλογος.
– Συμμετείχαμε, μαζί με άλλα 8 Πανεπιστήμια και διάφορους άλλους πολιτιστικούς φορείς, σε διεθνές συνέδριο με θέμα “Ουκρανία – Ελλάδα, κοινές προοπτικές” που έγινε τον Μάιο του 1999 στην Ουκρανία.
– Σ’ αυτό το συνέδριο παρουσιάσαμε και το προαναφερθέν ποιητικό ηχόραμα των Ν. Λαζάνη και Λ. Σακελλαρίου.
– Εκδόθηκε, με έξοδα του Συλλόγου, Ανθολόγιο πεζού λόγου με επιμέλεια – προσφορά του Ν. Λαζάνη. Το Ανθολόγιο διανεμήθηκε δωρεάν στα Ελληνικά σχολεία της Αιγύπτου, στο Κέντρο Ελληνικών σπουδών της Συρίας, στο Πανεπιστήμιο της Μαριούπολης, στα ελληνόφωνα χωριά της περιοχή Μαριούπολης και στις σχολικές βιβλιοθήκες του Νομού Ιωαννίνων.
Με τα παραπάνω ο σύλλογος έχει το κέρδος, ότι έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με τον ελληνισμό της Ουκρανίας. Αλλά στο θέμα της Ουκρανίας θα αναφερθούμε εκτενέστερα και παρακάτω.
– Διοργανώσαμε στα Γιάννινα, από κοινού με την Νομαρχία Ιωαννίνων, το Δήμο Ιωαννίνων και το Σύλλογο Παλαιών Γιαννιωτών, έκθεση έργων του ζωγράφου Κενάν Μεσαρέ.
– Διοργανώσαμε, από κοινού με την Νομαρχία Ιωαννίνων εκδήλωση με τίτλο ” Μνήμη Αδερφών Ζωσιμάδων ” στην οποία έγινε και η παράδοση των 200 αντιτύπων του Ανθολογίου Πεζού λόγου που διατέθηκαν – στη συνέχεια – από τη Νομαρχία στα σχολεία του Νομού.
– Μία ιδιαίτερα σημαντική εκδήλωση του συλλόγου ήταν αυτή που διοργανώθηκε τον Μάιο του 2001 με σκοπό να αναδείξει τη σχέση του Νεοελληνικού Διαφωτισμού με την Ήπειρο. Η εκδήλωση αυτή έγινε στην Αθήνα, στην Παλαιά Βουλή και στα Γιάννενα στην Ε.Η.Μ. με κύριους ομιλητές τον καθηγητή της Φιλοσοφίας, του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Παναγιώτη Νούτσο, τον Λέκτορα της Φιλοσοφίας, του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Π.Ι. Κώστα Πέτσο και τον φιλόλογο ερευνητή Κώστα Βλάχο. Αξίζει να σημειώσω ότι η εκδήλωση στην Παλαιά Βουλή Αθηνών διανθίστηκε με την χορωδία της Εμπορικής Τράπεζας η οποία τραγούδησε τραγούδια του Νεοελληνικού διαφωτισμού.
Θεωρώ όμως ότι από τις σημαντικότερες εκδηλώσεις ήταν αυτή της παρουσίασης της Επετηρίδας. Αυτό όχι μόνο γιατί η Επετηρίδα είναι προϊόν μιας σοβαρότατης εργασίας, που διήρκεσε περισσότερο από τέσσερα χρόνια, αλλά κυρίως γιατί η Επετηρίδα αποτελεί την πρώτη κωδικοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού του Ηπειρωτικού χώρου, κάτι πολύ σημαντικό για την εποχή μας που χαρακτηρίζεται σαν εποχή της πληροφορικής.
Αξιολογώντας τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των καταγεγραμμένων αποφοίτων μπορεί εύκολα, κάποιος, να προσδιορίσει και την δυναμική που μπορεί να έχει ένας σύλλογος σαν τον δικό μας.
Ν.Λ: Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να παρέμβω και να τονίσω ότι η πορεία του συλλόγου κατέληξε στο ευχάριστο σημείο, όλοι οι φορείς της πόλης να θέλουν να συνεργαστούν με μας και όχι μόνο αυτό αλλά μας ζήτησαν κιόλας να προτείνουμε πολιτιστικές ιδέες για υλοποίηση τους. Έτσι η Νομαρχία Ιωαννίνων συνέβαλε ώστε να δημιουργηθεί το ποιητικό ηχόραμα “Ήπειρος”. Η ίδια πρόθεση συνεργασίας με τον σύλλογο εκδηλώθηκε και από το Πανεπιστήμιο και από την Μητρόπολη Ιωαννίνων.
Σ.Δ: Ακριβώς. Οι φορείς της πόλης αναγνώρισαν την προσφορά του συλλόγου μας και ανταποκρίθηκαν πλήρως στο κάλεσμά μας για στενή συνεργασία. Άλλωστε, σχεδόν όλες οι εκδηλώσεις που πραγματοποιήσαμε στα Γιάννινα, διοργανώθηκαν από κοινού με τους φορείς της πόλης.
Ν.Λ: Μετά από το σημαντικότατο έργο της Επετηρίδας μπορούμε πλέον να μιλήσουμε για την Ουκρανία.
Σ.Δ: Ναι. Πριν όμως θα ήθελα να αναφερθώ σύντομα σε ένα θέμα που μας έχει απασχολήσει όλους μας και που είναι η αναβίωση της Ζωσιμαίας Σχολής. Ο τρόπος οργάνωσης και λειτουργίας του εκπαιδευτικού μας συστήματος ορίζεται από το κράτος και καμία μεταβολή του δεν μπορεί να προκύψει εάν δεν αλλάξει η αντίληψη περί παιδείας που διακατέχει την εκάστοτε πολιτική ηγεσία..
Η αναβίωση της Ζωσιμαίας Σχολής δεν είναι πρόβλημα των αποφοίτων της αλλά πρόβλημα του συνόλου της τοπικής κοινωνίας των Ιωαννίνων. Αν δηλαδή η τοπική κοινωνία επιθυμούσε ή αισθάνονταν την ανάγκη αναβίωσης της Γεραράς Ζωσιμαίας θα είχαν προκληθεί – έστω και μεμονωμένες – αντιδράσεις και κάτι τέτοιο δεν έχουμε δει μέχρι τώρα. Όταν βέβαια μιλάμε για αναβίωση της Ζωσιμαίας Σχολής εννοούμε την αναβίωση ενός Προτύπου Δημόσιου Σχολείου όπως ήταν τότε, που δεν λειτουργούσε με βάση κοινωνικούς διαχωρισμούς ή οικονομικά κριτήρια των πολιτών, αλλά με βάση την ικανότητα – ή και την αντοχή ακόμη – των μαθητών να ανταποκριθούν στις αυξημένες απαιτήσεις ενός Πρότυπου Σχολείου. Ας μη ξεχνάμε ότι τέτοια δημόσια σχολεία ήταν πολύ λίγα στην Ελλάδα όπως π.χ. η Βαρβάκειος Σχολή. Μόνο με βάση τις παραπάνω σκέψεις και δεδομένα μπορούμε να μιλάμε για μια “αναβίωση” της Ζωσιμαίας Σχολής και καθίσταται φανερό ότι τίποτε δεν θα μπορέσει να γίνει εάν το αίτημα αυτό δεν αποτελέσει αίτημα ή απαίτηση της τοπικής κοινωνίας.
Ο σύλλογος μπορεί να αναλάβει την πρωτοβουλία οργάνωσης μιας ημερίδας ή διημερίδας, με συμμετοχή όλων των κοινωνικών φορέων της πόλης και να συμπορευτεί μαζί τους για την ικανοποίηση των οποιωνδήποτε θετικών αποφάσεων. Εν κατακλείδι ο σύλλογος δεν μπορεί να έχει, σε θέματα που σχετίζονται με την ποιότητα της παρεχόμενης παιδείας, μεγαλύτερο πεδίο δράσεως από ότι του επιτρέπεται με βάσει τα ισχύοντα και επιβαλλόμενα από την πολιτεία. Τέτοιο πεδίο δράσεως όμως βρήκε ο σύλλογος στην Ουκρανία. Εκεί υπάρχει φλόγα και δίψα για την Ελληνική παιδεία και πολιτισμό, γεγονός που το διαπιστώσαμε κατά την επίσκεψη μας εκεί. Και για να μην υπάρχουν παρανοήσεις διευκρινίζω εδώ ότι οι ελληνόφωνες της Ουκρανίας έχουν πλήρη συνείδηση Ουκρανού πολίτη μόνο που αισθάνονται ταυτόχρονα μια μεγάλη υπερηφάνεια για την Ελληνική καταγωγή τους.
Με την βοήθεια του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων ήρθαν, το 1990, οι πρώτοι Ουκρανοί να σπουδάσουν την ελληνική γλώσσα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Οι πέντε πρώτοι γίνανε είκοσι, οι είκοσι σαράντα και μέχρι τώρα έχουν περάσει από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων περίπου 2000 Ουκρανοί φοιτητές. Με τους πέντε πρώτους και τους υπόλοιπους στην συνέχεια δημιουργείται η μαγιά του διδακτικού προσωπικού του τμήματος ελληνικών σπουδών του Ινστιτούτου Ανθρωπιστικών Σπουδών της Μαριούπολης.
Το τμήμα ελληνικών σπουδών άρχισε να δυναμώνει με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι φοιτητές να θέλουν να σπουδάσουν την ελληνική γλώσσα. Έτσι λοιπόν σήμερα έχουμε τους πρώτους Ουκρανούς απόφοιτους καθηγητές της Ελληνικής γλώσσας ενώ ένας μεγάλος αριθμός σπουδαστών άλλων ειδικοτήτων όπως π.χ. Νομικής, Οικονομικών επιλέγουν σαν δεύτερη γλώσσα την Ελληνική αντί της Γερμανικής, Αγγλικής ή Γαλλικής.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι όλη αυτή η προσπάθεια έχει αγκαλιαστεί και ενισχύεται από το Ουκρανικό κράτος που θεωρεί ότι μόνο κέρδη μπορεί να αποκομίσει από την καλλιέργεια, στην επικράτειά του, της Ελληνικής γλώσσας και του Ελληνικού πολιτισμού.
Παρά τις τεράστιες οικονομικές δυσκολίες ιδρύθηκαν και λειτουργούν στην περιοχή της Μαριούπολης, όπου ζούν περίπου 300.000 Ουκρανοί ελληνικής καταγωγής, 68 Ελληνικά σχολεία. Μετά την πρώτη επαφή που κάναμε το 1999 με την Συνομοσπονδία Ελληνικών Σωματείων Ουκρανίας και με την πρόεδρό της Αλεξάνδρα Προτσέγκο καθώς και με τον ελληνικής καταγωγής πρύτανη του Ινστιτούτου Ανθρωπιστικών Σπουδών της Μαριούπολης κ. Μπαλαμπάνωφ, πραγματοποιήσαμε, τον Νοέμβριο του 2000, μια δεύτερη σημαντική αποστολή στην Ουκρανία .
Η αποστολή μας αυτή έγινε για να ενισχύσουμε τα Ελληνικά σχολεία με βιβλία αξίας περίπου 5.000.000 δραχμών.
Παραδώσαμε σε κάθε σχολείο από μια σειρά βιβλίων που περιείχε ένα ελληνοουκρανικό και ένα ουκρανοελληνικό λεξικό για χρήση των δασκάλων, ένα μεγάλο λεξικό ελληνικής γλώσσας, εικονογραφημένα βιβλία μυθολογίας και ιστορίας, λογοτεχνικά βιβλία και παιδικά ποιήματα. Τα βιβλία αυτά παραδόθηκαν σε μια ιδιαίτερα συγκινητική εκδήλωση στο κτίριο της
Συνομοσπονδίας των Ελληνικών Σωματείων της Ουκρανίας.
Εκεί ανταποκριθήκαμε στο αίτημα της Ομοσπονδίας και των Ελλήνων του χωριού Κρεμανιόφκα και ιδρύσαμε εκεί το 69ο Ελληνικό σχολείο αναλαμβάνοντας την μισθοδοσία της δασκάλας την επιδιόρθωση της αίθουσας κ.α. Παράλληλα επισκεφτήκαμε το Πανεπιστημιακό Λύκειο του Ντονιέτσκ (πρωτεύουσα της ευρύτερης περιφέρειας). Εκεί γνωρίσαμε παιδιά που, με πολύ μεγάλο ενθουσιασμό, έτρεξαν να μας δείξουν τις μεταφράσεις ελληνικής ποίησης που είχαν κάνει. Επειδή μας εντυπωσίασε ο ενθουσιασμός και το υψηλό επίπεδο των μαθητών προτείναμε, στη Διεύθυνση του σχολείου, να υιοθετηθεί από τον Σύλλογο το Ελληνικό τμήμα του Πανεπιστημιακού λυκείου του Ντονιέτσκ και να μετονομαστεί σε Ζωσιμαία Σχολή Ουκρανίας. Το αίτημα αυτό έγινε αποδεκτό από τις αρχές του σχολείου και του Πανεπιστημίου.
Με την βοήθεια του Νομάρχη Ιωαννίνων Νίκου Ζαρμπαλά, αποφοίτου της Ζ.Σ., ανταποκριθήκαμε και σε άλλα αιτήματα της εκεί κοινότητας που ήταν η αγορά τηλεοράσεων, βίντεο και άλλων εξαρτημάτων για τα σχολεία. Σε λίγες μέρες ξεκινάμε την τρίτη μας αποστολή η οποία θα γίνει από 8 Ιουνίου 2002 μέχρι 15 Ιουνίου 2002 και στην οποία θα συμμετέχουν, ο Δήμαρχος Ιωαννίνων, εκπρόσωποι της Μητρόπολης Ιωαννίνων, το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και ο Σύλλογος Αποφοίτων Ζωσιμαίας Σχολής.
Ν.Λ: Αφού θίξαμε αυτά τα σοβαρά θέματα νομίζω ότι τώρα πρέπει να συζητήσουμε και για ορισμένα πράγματα τα οποία και εγώ μεν τα θεωρώ υποδεέστερα αλλά και για τα οποία οι διάφοροι συμπολίτες μας έρχονται και επανέρχονται με ερωτήσεις τους. Ένα από τα θέματα στο οποίο θέλω εσύ να μου απαντήσεις είναι το πώς αντιλαμβάνεσαι την ουσία της έννοιας ” Αδελφότητας” η οποία υπάρχει και στο καταστατικό μας.
Σ.Δ: Εννοιολογικά η λέξη “Αδελφότητα” προσδιορίζει την, χωρίς υστεροβουλία και με αγάπη, κοινή δράση επ’ αγαθώ του συνόλου. Με αυτήν την έννοια την καθιέρωσαν οι αδερφοί Ζωσιμάδες και αυτό πιστεύω ότι πρέπει να κάνουμε και εμείς έχοντας προσδιορίσει βέβαια τους στόχους μας. Νομίζω ότι το καταφέραμε σε πολύ μεγάλο βαθμό. Σαν άτομα έχουμε σημαντικές και πολλές φορές εκ διαμέτρου αντίθετες, απόψεις και θεωρήσεις της ζωής π.χ πολιτικές διαφορές.
Υιοθετώντας το πνεύμα της “Αδελφότητας” ήρθαμε πιο κοντά ο ένας με τον άλλο, διαπιστώσαμε ότι τα κοινά μας σημεία είναι περισσότερα και σημαντικότερα απ’ αυτά που μας χωρίζουν ή νομίζουμε ότι μας χωρίζουν και πετύχαμε σημαντικά αποτελέσματα. Εκτιμώ ότι αυτό έγινε, τελικά, κατανοητό και σεβαστό από όλους μας.
Αλλά και από πρακτική άποψη ας μη ξεχνάμε ότι σαν άνθρωποι που είμαστε βρισκόμαστε στην ανάγκη, πολλές φορές, να απευθυνθούμε σε άλλους ανθρώπους για συμπαράσταση ή βοήθεια.
Και τι το φυσικότερο από το να απευθυνόμαστε σε παλιούς συμμαθητές μας ή γενικότερα σε Απόφοιτους τις Ζωσιμαίας Σχολής, τώρα μάλιστα που διαθέτουμε και αυτό το σημαντικό στοιχείο επικοινωνίας που λέγεται Επετηρίδα.
Ν.Λ: Όλα αυτά που αναφέρθηκαν προηγουμένως μπορούμε να πούμε ότι ήταν σημαντικά και ευχάριστα πράγματα που συνέβησαν στον Σύλλογο και αυτό άλλωστε φαίνεται και από τον ενθουσιασμό σου όταν μιλάς για αυτά. Υπάρχει κάτι που σε αυτήν την πορεία σε ενόχλησε και θα ήθελες να αναφερθείς σε αυτό;
Σ.Δ: Ναι. Και δεν θα ήθελα να χρησιμοποιήσω την λέξη ενόχληση παρά να μιλήσω για την πικρία που αισθάνθηκα από την παράλληλη λειτουργία του ψευδεπίγραφου συλλόγου με την ονομασία “Σύνδεσμος Αποφοίτων της Ζωσιμαίας Σχολής” και τη σύγχυση που προκλήθηκε εξ αυτού του λόγου.
Ο σύλλογός μας, όπως είναι γνωστό, αναγνωρίστηκε από το Πρωτοδικείο τον Φεβρουάριο του 1995. Λίγες μέρες μετά την δημοσιοποίηση της λειτουργίας του συλλόγου μας πληροφορήθηκα από τον συμμαθητή μας και μετέπειτα Δήμαρχο Ιωαννίνων, Τάσο Παπασταύρο ότι ο παλιός μας καθηγητής κ. Μπαϊρακτάρης ετοιμάζεται να ιδρύσει δικό του σύλλογο. Θεώρησα υποχρέωσή μου να τον συναντήσω και στην τρίωρη συζήτηση που είχα μαζί του τον ενημέρωσα για την ύπαρξη και τη λειτουργία του συλλόγου αποφοίτων και τον παρακάλεσα να μην προχωρήσει στην δημιουργία άλλου συλλόγου δεδομένου ότι, εκτός των άλλων, οι παλιοί καθηγητές μπορούσαν να συμμετέχουν στις δραστηριότητες του συλλόγου ως επίτιμα μέλη, κάτι που φυσικά αφορούσε και τον ίδιο. Παρ’ όλα αυτά οι προσπάθειες να τον μεταπείσω έπεσαν στο κενό με αποτέλεσμα τον Δεκέμβριο του 1995 να γίνει μια ιδρυτική συνέλευση των Αποφοίτων και Διδαξάντων της Ζωσιμαίας Σχολής. Στην πορεία όμως και χωρίς να γίνει αντιληπτό ούτε από τα ίδια τα μέλη του γίνεται τροποποίηση του καταστατικού και απαλείφεται από τον τίτλο η ιδιότητα των “Διδαξάντων” οπότε ο τίτλος και του δεύτερου συλλόγου γίνεται σχεδόν συνώνυμος με τον δικό μας. Αξίζει να σημειωθεί εν προκειμένω ότι ο σύνδεσμος αυτός προεδρεύονταν μέχρι πρόσφατα, από τον κ. Μπαϊρακτάρη και εκπροσωπούνταν μόνιμα από τον κ. Εργολάβο δηλαδή από δύο πρόσωπα που ποτέ δεν μαθήτευσαν στη Ζωσιμαία Σχολή και φυσικά δεν έφεραν την ιδιότητα του αποφοίτου.
Ν.Λ: Από τα ευχάριστα υπάρχει κάτι που να σου έμεινε βαθιά χαραγμένο, που να ξεχωρίζει μέσα σου σαν ιδιαίτερη στιγμή;
Σ.Δ: Δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάτι ιδιαίτερο γιατί μέσα μου κυριαρχεί μία γενική αίσθηση ευφορίας και ικανοποίησης. Αν όμως πρέπει να ξεχωρίσω κάτι από όλα τα άλλα αυτό είναι η εκδήλωση παρουσίασης της Επετηρίδας και της απονομής τιμητικών μεταλλείων στους πρυτάνεις – απόφοιτους της Σχολής.
Ν.Λ: Εν κατακλείδι θα ήθελες να πεις κάτι προς το νέο Διοικητικό Συμβούλιο;
Σ.Δ: Ο Πρόεδρος και τα μέλη του νέου Διοικητικού Συμβουλίου είναι εκλεκτά μέλη της κοινωνίας μας, με σημαντικό κοινωνικό και επιστημονικό έργο, διαθέτουν ικανότητες, απέδειξαν δε ότι έχουν τις καλύτερες προθέσεις και όλες τις δυνατότητες για μια ακόμα καλύτερη πορεία του Συλλόγου. Να είναι βέβαιοι ότι θα μας έχουν πάντα δίπλα τους.